Urodził się 8. dnia listopada 1897 roku w Poznaniu. Działalność niepodległościową rozpoczął już w wieku 8 lat, gdy to z jego inicjatywy, w jego klasie zorganizowany został strajk szkolny. Jako młodzieniec bardzo mocno zaangażował się w działalność niepodległościową w szerokim spektrum. W wieku 15 lat wstąpił do bojówki wojskowo-wywiadowczej.
Był wśród pierwszych organizatorów drużyn harcerskich w Polsce. Uzyskując jednocześnie stopień zastępowego w 1913 roku. Wstąpił również do Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Ogólnie rzecz biorąc skupił swą działalność wokół środowisk endeckich. Gdy wybuchła I wojna światowa zaangażował się w działalność partyzancką oraz dywersyjną. Po delegalizacji polskich organizacji skautowych oraz Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, dołączył do nowo powstałego Towarzystwa Sportowego „Unia” w 1915 roku, które miało podłoże walki niepodległościowej.
Niestety w 1916 roku zmobilizowano go do armii niemieckiej, jednak nie chciał on służyć zaborcy, więc podjął decyzję o dezercji. Kontynuował on swą działalność na rzecz walki o suwerenną Polskę. Blisko rok po dezercji został złapany i aresztowany jednak udało mu się uciec. Jednocześnie dołączył do Polskiej Organizacji Wojskowej zaboru pruskiego, gdzie zresztą prawdopodobnie został zastępcą komendanta. W czerwcu 1918 roku ponownie został aresztowany. Wyszedł z więzienia jeszcze przed końcem 1918 roku, a mianowicie w listopadzie. Po wyjściu z więzienia stworzył bojówkę, która miała swój udział m.in.w słynnym zamachu na ratuszu w Poznaniu.
Był jednym z niezależnych powstańców wielkopolskim, który nie uznawał wydziału bezpieczeństwa Naczelnej Rady Ludowej. W powstaniu brał udział od samego początku wraz z akcją przed Prezydium Policji oraz przejęciem gmachu muzeum. Był wtedy przywódcą jednej z kompanii, a wspomniane muzeum było siedzibą jego kompanii. 28 dnia grudnia 1918 roku nie uznał zwierzchnictwa porucznika Maciaszka jako komendanta miasta. Nogaj w pełni się uniezależnił, a za siedzibę obrali sobie sztab 20 Pułku Artylerii Polowej przy ulicy Solnej w Poznaniu. Wraz z akcją na Ławicę w nocy z 5 na 6 stycznia 1919 roku zaakceptował dowództwo podporucznika Palucha. W ósmy dzień roku 1919 trafił na front północny, a konkretniej przerzucono go do Gniezna. Był on wtedy pomocnikiem jednego z kapitanów. Walczył w wielu bitwach na północnym odcinku Wielkopolski w tym w kluczowej bitwie pod Szubinem z 11 stycznia.
Co ciekawe, z czasem skoncentrował swoje działania wokół środowisk skrajnie lewicowych. Początkowo jednak jak już było wspomniane był endekiem. Po zakończeniu powstania został aresztowany 21 lutego 1919 roku za bolszewizm. Trafił pod sąd wojskowy, który wydał wyrok 4 miesięcy pozbawienia wolności, jednak wyroku najpierw nie wykonano w związku z wojną, a finalnie Nogaj został uniewinniony. Jednak w tzw. międzyczasie, czyli w kwietniu za sprawą gen. Dowbora-Muśnickiego jako żołnierz oczekujący na wyrok, który był oceniony jako skłonny do buntu otrzymał przydział do Poznańskiego Batalionu Śmierci.
Został zresztą dowódcą kompanii szturmowej wspomnianej formacji. Walczył w wojnie polsko-bolszewickiej. W lipcu 1919 roku w Kluczborku został aresztowany przez Niemców. Został skazany przez niemiecki sąd na 15 lat pozbawienia wolności, jednak poprzez amnestię został zwolniony 1 dnia listopada 1919 roku. Po wyjściu z więzienia zaangażował się w działalność na rzecz polskości Śląska oraz Warmii i Mazur. Walczył w III powstaniu śląskim, którym został to ranny i osadzony w więzieniu jednak przy pomocy najbliższych wydostał się. Z miejsca osadzenia udał się do Poznania, gdzie założył Związek Polskiej Młodzieży Socjalistycznej. Z wojska odszedł w stopniu kapitana.
Po ukształtowaniu się granic Polski porzucił karabin. Do normalnego życia wrócił poprzez zaangażowanie się w lokalny sport. W 1921 roku był jednym z założycieli i organizatorów poznańskiego Okręgowego Związku Piłki Nożnej. Mocno angażował się również środowisko lekkiej atletyki zarówno na Śląsku jak i w Wielkopolsce. Angażował się również w lokalną działalność na rzecz innych sportów o szerokim spektrum, ponieważ angażował zarówno w środowisko lokalnego boksu, jak i również lokalnego tenisa.
Z czasem wszedł w świat ogólnopolskiego, a nawet światowego sportu poprzez wejście na lata 1925-1928 w skład zarządu Związku Polskich Związków Sportowych oraz w skład zarządu Polskiego Komitetu Olimpijskiego. Jednocześnie współtworzył środowisko dziennikarzy sportowych w odrodzonej Polsce, chociażby tworząc Polski Związek Dziennikarzy i Publicystów Sportowych. Z czasem Stanisław oddalał się od swojej rodzimej Wielkopolski w kierunku Śląska, ponieważ zaangażował się pracę w śląskich gazetach takich jak „7 groszy” czy „Polonia”, gdzie zresztą zaszedł na szczyt działu sportowego.
Przed odniesieniem sukcesu jako pracownik próbował swoich sił jako pracodawca zakładając chociażby „Sport Górnośląski” czy też „Gazetę Sportową” dwa lata później. Mimo pracy we własnych gazetach oraz podejmowania się stałej pracy jako pracobiorca na Śląsku, znajdował również pracę jako wolny strzelec w większych miastach, w tym chociażby w wielkopolskim Poznaniu, Krakowie czy naszej stolicy Warszawie.
W tzw. międzyczasie szeroko angażował się na rzecz popularyzacji powstania wielkopolskiego i powstań śląskich oraz na rzecz weteranów, kombatantów oraz szeroko pojętych uczestników powstań. Ta działalność przejawiała się chociażby poprzez założenie przez Stanisława Związku Byłych Uczestników Powstania Wielkopolskiego, umiejscowionego w Katowicach. Sam zresztą rok później został jego prezesem.
Kolejnym dużym wydarzeniem pod kątem jego kariery i działalności, o którym warto wspomnieć to wydanie przez niego na dwa lata przed II wojną światową książki pt. „Za drutami i kratami Trzeciej Rzeszy”. Książka ta wywołała ogromne poruszenie w społeczeństwie i była jednym z pierwszym większych sygnałów, by strzec się Niemiec z Hitlerem na czele. Wspomniana książka dotyczyła warunków jakie oferował niemiecki obóz śmierci w Lichtenbergu. To z tego dzieła literackiego wywodzą się nowe nurtu literatury historycznej w szczególności pod kątem literatury łagrowej. Książka ta sprawiła duże poruszenie nie tylko w Polsce, ale również w Niemczech, gdzie zresztą to dzieło trafiło na przysłowiowy szczyt listy polskiej literatury zakazanej.
Tak też kontynuował swą karierę, aż we wrześniu 1939 roku wybuchła II wojna światowa. Stanisław postanowił włączyć się do walki o Polskę poprzez przejęcie dowództwa nad jedną z kompanii Robotniczych Batalionów Obrony Stolicy. Wraz z kapitulacją naszej stolicy osiadł na Śląsku, jednocześnie angażując w działalność konspiracyjną poprzez założenie organizacji o nazwie „Odrodzenie”. Niestety blisko pół roku później aresztowany został przez SS w oparciu o donos jednego ze znajomych Nogaja.
Do aresztowania doszło w Sosnowcu. Stamtąd przeniesiono go do obozu śmierci w Dachau, by następnie trafić do odpowiednika obozu z Dachau, a mianowicie został przeniesiony do obozu w Mauthausen-Gusen. W drugim ze wspomnianych obozów podjął pracę w kancelarii obozowej. Pracował również jako trener piłkarski. W trakcie pobytu w obozach prowadził szczegółowe notatki, jednak żadne się nie zachowały, zarówno z powodu z powodu braku nieczytelności jak i również z powodu ich wykrycia przez funkcjonariuszy obozowych.
Mimo nie zachowania się notatek udało mu się wydać książki na ich podstawie. W oparciu o jego notatki powołano go na świadka koronnego przy procesach niemieckich zbrodniarzy II wojny światowej we Frankfurcie nad Menem. Lata procesów, a zarazem jego zeznawania to okres od 1969-1970 roku.
Po zakończeniu II wojny światowej pracował jako dziennikarz w Katowicach. Był autorem książek historycznych. Publikował również swoje wspomnienia i pamiętniki. Podjął się również tematyki lokalnego śląskiego sportu. To za sprawą jego działań odżył śląski sport. Za zasługi dla śląskiego sportu otrzymał wiele funkcji w lokalnych związkach sportowych.
Warto wyróżnić funkcję prezesa Śląskiego Okręgowego Związku Pływackiego oraz jego aktywną działalność w Śląskim Okręgowym Związku Piłki Nożnej. Aktywnie angażował się w Związek Bojowników o Wolność i Demokrację szerzej znanej jako ZBoWiD. Mimo działalności w ramach wielu organizacji opanowanych przez komunistów, angażował się w środowiska antykomunistyczne. Wtedy też jego życie zatoczyło koło i ponownie zaczął działać w organizacjach prawicowych. Do śmierci kontynuował swą pracę na rzecz polski oraz lokalnej i regionalnej społeczności.
Mimo tego, że nie był on, ani zawodowym żołnierzem, ani politykiem to był on wielokrotnie odznaczany. Wśród wspomnianych wyróżnień wymienić można wiele odznaczeń w oparciu o lokalną działalność, takich jak chociażby Śląski Krzyż Powstańczy czy też Wielkopolski Krzyż Powstańczy. Otrzymał również wyróżnienia w postaci Orderu Odrodzenia Polski, w związku z jego działalnością na rzecz polskiej niepodległości, czy też został nagrodzony za swe zasługi Odznaką Zasłużony Działacz Kultury Fizycznej.
Autor tekstu Ksawery Nowak
